Het Hoogste van het Hoogste

Hoe bereik je het hoogste van het hoogste? Hoe leef je dagelijks een vervuld leven? Hoe haal je het meest uit het leven? Waarschijnlijk stelt iedereen zich wel eens dergelijke vragen. Ze behoren tot de meest fundamentele vragen van het leven. Welk antwoord je jezelf geeft, is bepalend voor de hele inrichting van je leven: van de grootste levenskeuzes tot de saaiste dagelijkse levenspatronen. Dit boek gaat over deze vragen. Ik zie ze als de kern van spiritualiteit.

Niet iedereen kijkt op die manier naar spiritualiteit. Voor sommigen is spiritualiteit vooral een streven naar (éénwording met) het bovennatuurlijke. In mijn benadering is dat zeker een vorm van spiritualiteit, maar wel te midden van andere vormen van spiritualiteit. Want ook het streven van een materialist of scepticus om gewoon van dag tot dag te leven naar directe behoeftes en verlangens, is voor hen een manier om het meeste te halen uit het leven. En daarom (in mijn benadering) ook een vorm van spiritualiteit.

Het hoort tot de essentie van ons wezen dat we streven naar vervulling. Het hoort tot de essentie van heel de werkelijkheid en van heel de natuur. Iedereen en alles is op weg naar vervulling. Toch weten we vaak niet hoe we vervulling bereiken. Vaak weten we geeneens hoe we daar achter moeten komen. We hebben weinig culturele hulpmiddelen tot onze beschikking om een spirituele reis te ondernemen.

Tot een paar decennia geleden werd overal op de wereld cultureel opgelegd wat vervulling betekent en hoe je het dient na te streven. In sommige moderne landen is de dwang enigszins weg. Maar er bestaat geen grondige traditie van kennis en ervaring over spirituele ontwikkeling. Kinderen leren op school hun taal, wiskunde, geschiedenis enz. Maar krijgen geen vakken over hoe je vervulling vindt in het leven. De moderne cultuur wordt gedomineerd door een a-spirituele kijk op het leven. Om die reden bestaan er veel spirituele stromingen die niet sterk gegrond zijn.

Iemand die wel bewust spiritueel op zoek is, heeft weinig handvaten om een weg te banen door het chaotische landschap met een veelheid van spirituele stromingen. Hij of zij zal al snel een afkeer ontwikkelen door de oppervlakkigheid van spirituele stromingen die je tegen kan komen. Of hij of zij zal er naief in verdwalen. Ik hoop met dit verhaal bij te dragen aan een meer gegronde spirituele traditie. Hoe ga ik dat doen?

Reis naar Grond

In dit boek neem ik je mee op een spirituele reis. We gaan op zoek naar hoe je een vervuld leven kan leven. De reis gaat langs verschillende vormen van spiritualiteit, van bekende atheïstische, materialistische en sceptische vormen tot new age, boeddhistische en hindoeïstische vormen, van christelijke tot magische natuur-spirituele vormen. Maar als je goed kijkt, diep graaft en verder zoekt dan kom je andere essentieel verschillende vormen tegen.

Hoe kom je er achter wat het leven vervult? Hoe kom je erachter wat het hoogste van het hoogste is? Dat doe je door te zoeken naar wat waar is en wat werkelijk is. Heeft een boeddhist gelijk wanneer hij of zij zegt dat je dient te streven naar verlichting? Wat is de werkelijkheid van verlichting? Bestaat het werkelijk? Of is het waar dat rijkdom het leven vervult, of het bevredigen van je verlangens? Biedt rijkdom werkelijk vervulling?

De vragen naar waarheid en werkelijkheid bieden grond in de spirituele zoektocht. Dit avontuur zal beginnen met, regelmatig terugkeren naar en ergens ook weer eindigen met die zoektocht naar waarheid en werkelijkheid. Spirituele waarheid en spirituele werkelijkheid. Veel lezers zullen zich nu al afvragen: bestaat er wel zoiets? Een van de problemen van veel huidige spiritualiteit is dat deze vraag nooit beantwoord wordt. Het gevolg is gezweef. Het loskomen van grond.

Levensverhaal

De zoektocht waar ik je in meeneem volgt mijn eigen levensverhaal. Niet omdat ik mezelf zo interessant en goed vind. Ik doe het niet omdat ik vind dat ik een heel bijzonder levensverhaal heb. In tegendeel. Ik doe dat in eerste instantie uit bescheidenheid. Wanneer je een abstracte studie of betoog schrijft over hoe je het hoogste van het hoogste bereikt, dan doe je net alsof jij boven het leven staat. Alsof jouw antwoorden voortkomen uit de waarheid zelf, en niet uit jouw eigen worsteling met het leven.

Ik ben er uiteindelijk van overtuigd dat iedereen tot absolute waarheden kan komen over een absolute (spirituele) werkelijkheid. Ik zal daar zeker veelvuldig op terugkomen gedurende mijn verhaal. Toch ontstaan die inzichten een voor een en in de context van een leven.

Daarnaast neem ik mijn levensverhaal als basis, omdat ik verwacht dat je als lezer je meer herkent in een levensverhaal van een ander. Je wordt niet makkelijk meegenomen in een abstracte verhandeling over spiritualiteit. Het is veel leuker om het verhaal te lezen van iemand die een voor een tot conclusies is gekomen, die weer voor zichzelf heeft verworpen door nieuwe ervaringen en tot nieuwe conclusies is gekomen. De zoektocht naar het hoogste van het hoogste is één groot levensavontuur. Laten we samen reizen.

En, ookal heb ik nu definitieve conclusies getrokken, ik ben ervan overtuigd dat mijn avontuur nog lang niet afgelopen is. Mijn avontuur gaat verder. Over twintig jaar zal ik vast een vervolg kunnen schrijven met nieuwe avonturen en nieuwe conclusies.

Urgentie

Overal kom je mensen tegen die zichzelf spiritueel noemen. Overal kom je boeken tegen over spiritualiteit, podcasts, vlogs, films enz. Maar als ik die spirituele veelheid grondig onderzoek, bekruipt mij een angstig gevoel. Het straalt vertrouwen uit dat we goed op weg zijn. Na een tijd van spirituele onderdrukking lijkt het alsof we ons nu in een tijd van spirituele vrijheid bevinden. Dat wordt ook vaak gezegd: we zitten in een tijd van spirituele groei. Revolutie zelfs. Maar dat is schijn. De spirituele veelheid die in onze tijd geproduceerd wordt, is in heel veel gevallen oppervlakkig, naïef, kritiekloos en ongegrond. En daardoor bestendigt het de status quo. Heel veel huidige spiritualiteit is in mijn ogen (onbedoeld en daarom extra gevaarlijk) een vorm van kapitalistische ideologie. Het komt voort uit onze moderne kapitalistische samenleving en cultuur en het versterkt die cultuur en samenleving.

De spiritualiteit uit de 11^de eeuw diende de koninkrijken uit de 11de eeuw. De spiritualiteit rond 1900 ondersteunde het kolonialisme. Zo versterken onze huidige vormen van spiritualiteit onze huidige samenleving met al haar problemen van dien: van klimaatverandering en verdergaande armoede en ongelijkheid, tot geopolitieke instabiliteit. Dat is beangstigend. En dat is dan ook mijn grootste drijfveer om te gaan schrijven. Het is urgent om de naïeve status-quo versterkende spiritualiteit van onze tijd te ontmaskeren. Het is urgent om in onze spirituele zoektocht dieper te graven en echte grond te vinden.